Het programma Gemeenschappelijk landbouwbeleid

Regieorganisatie

De Europese Unie (EU) kent al zestig jaar een Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). EU-landen geven zelf invulling aan hun eigen landbouwbeleid, binnen de spelregels van het Europese GLB. Nederland heeft voor het nieuwe GLB programma het Nationaal Strategisch Plan opgesteld. Om provincies, waterschappen en de Rijksoverheid te ondersteunen in de uitvoering van dit plan is de Regieorganisatie GLB in het leven geroepen, onder de paraplu van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). ‘We begeleiden overheden in de programmering en monitoren of de beschikbare subsidies goed worden besteed. Belangrijk in het nieuwe GLB programma is vooral of de doelen worden gehaald. Daarnaast onderhouden we een netwerk voor iedereen die betrokken is bij de ontwikkeling van het Nederlandse platteland’, vertelt programmadirecteur Henk Reinen.  

Fundamentele kanteling in het denken

Waar het Europese GLB vroeger vooral een financieel instrument was door het toekennen van inkomenstoeslagen aan agrariërs, ligt tegenwoordig de focus ook op economische, ecologische en maatschappelijke doelen, legt Henk uit. Dat geeft het programma GLB (2023 – 2027) een nieuwe dimensie. ‘Dit is een fundamentele kanteling in het denken.’ Wat moeten we ons daarbij voorstellen? ‘Natuurlijk kijken we nog steeds naar de inkomenspositie voor de boeren. En hoe de boer een goede en eerlijke positie in de keten inneemt. Maar ook staat de vraag centraal wat landbouw kan bijdragen aan klimaat, water, bodem, natuur en biodiversiteit.’ Natuurinclusief en biodivers boeren is toekomstbestendig boeren. Deze vorm van boeren wordt daarom sterker beloond met subsidies. Hoe dat er precies uit ziet, verschilt. Per omgeving, per gebied, per agrarische ondernemer.

‘Meewerken aan het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid betekent bijdragen aan de transitie in de landbouw. Bij de regieorganisatie GLB werk je in het centrum van de uitvoering en als spin in het web.’

Van voedselverspilling tot lokale energie

Ook burgers, boeren en tuinders die meewerken aan de sociaaleconomische ontwikkeling van het platteland kunnen in aanmerking komen voor subsidie. De ideeën hiervoor komen van onderop. ‘Er zijn al verschillende grote en kleine initiatieven op dit gebied’, zegt Henk. ‘Van een brede samenwerking van burgers, boeren en bedrijven in de ontwikkeling van een regio, zoals  in Salland,  het samen onderhouden van moestuinen tot toeristische activiteiten bij de boer. We zien bijvoorbeeld ook VVV’s samenwerken met boeren om streekproducten te promoten, zodat de boer daarvoor afzet heeft. Of dat boeren en bedrijven samen een melkfabriek starten voor lokale producten. Maar ook thema’s als voedselverspilling en energiebesparing zijn actueel. Het ondersteunen van leefbaarheid in agrarische gemeenschappen is een belangrijk onderdeel van het programma.’

Iedereen om tafel

Boeren en tuinders, provincies, de Rijksoverheid, waterschappen, belangenorganisaties, de EU: de regieorganisatie GLB krijgt iedereen om tafel. Henk: ‘En uiteraard zoeken wij de aansluiting met andere programma’s die zijn geïnitieerd vanuit het Rijk. Bijvoorbeeld op het gebied van klimaatverandering en stikstof. Maar ook het Landbouwakkoord en de Transitie Landelijk Gebied.’ Het betekent ook dat Henk en zijn collega’s sterk in hun schoenen moeten staan. ‘Zoveel verschillende partijen, zoveel verschillende belangen. Dat kan schuren. Diplomatieke en communicatieve vaardigheden komen hier goed van pas.’ Net als het lef hebben om taken af te bakenen, vertelt Henk. ‘Het programma GLB is zo breed dat het over vrijwel alle relevante landbouwthema’s gaat. De hoeveelheid taken die ons wordt toebedeeld is groot en we zijn daarmee spin in het web. Dit betekent dat je ook “nee”  moet durven zeggen. Bovendien stáán wij voor het programma: je moet met overtuiging dat verhaal kunnen vertellen.’

Meewerken aan transitie naar duurzame landbouw

Henk zoekt nieuwe collega’s. Op allerlei gebieden, van financiën tot het ondersteunen van (boeren)netwerken. Liefst met verschillende achtergronden en perspectieven, maar met één gemeenschappelijke deler: de wens om bij te dragen aan de transitie naar een meer duurzame landbouw. Henks hechte team gaat van elf mensen naar een team van circa twintig. ‘Er komen zoveel mensen bij dat je kunt spreken van een start-up. Dat betekent dat nieuwe medewerkers gaan meehelpen om zo’n organisatie gezamenlijk vorm te geven.’ Thuiswerken behoort tot de mogelijkheden, maar je bent ook vaak op pad.  Standplaats is Utrecht, maar Henk en zijn medewerkers zitten werkelijk overal. Van Brussel tot bij boeren op het erf. ‘Als je hier komt werken, weet je één ding zeker: je krijgt een baan met impact.’