ICT en technologieën voor een digitale democratie

CIO en Informatiemanagement

Samen leven en wonen, in een democratische rechtsstaat, met een slagvaardig bestuur. Dit is de missie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De directie CIO en Informatiemanagement werkt hieraan mee en ondersteunt de CIO BZK bij de uitvoering van alle I- en ICT taken. Goede informatievoorziening en ondersteunende ICT zijn essentieel voor het functioneren van BZK. En dat is uiteindelijk goed voor de maatschappij en de economische ontwikkeling. De directie CIO en Informatiemanagement zorgt voor samenhang in informatievoorziening en verbetert deze, waar mogelijk met voldoende aandacht voor innovatie. Tegelijkertijd zet de CIO BZK in op veiligheid, efficiency en resultaatgerichtheid. Denk aan projecten op het gebied van big en open data, blockchain en kunstmatige intelligentie. Mildo van Staden schreef hierover met collega’s en externe experts een technologische verkenning.

ICT trends en ontwikkelingen

Mildo werkt als innovatieadviseur bij de directie CIO en Informatiemanagement BZK. ‘Ik zie mezelf als verkenner. Die rol past mij goed. Ik houd de laatste trends en ontwikkelingen bij, voer onderzoek uit en organiseer inspiratiesessies om beleidsmakers te enthousiasmeren. Het mooie is dus dat mijn werk verder gaat dan alleen onderzoeken en vaststellen van relevante thema’s. De kunst is om het te vertalen naar relevantie voor ons werk en beleid. Dat collega’s echt het gevoel krijgen dat ze er iets mee moeten en dat ze in staat zijn om werk te maken van innovaties. Dat is niet zo vanzelfsprekend. Verder ga ik niet blind achter alle technologie aan. Het moet wel een probleem oplossen. Technologie kent ook allerlei schaduwkanten, denk aan de impact op werkgelegenheid.

Projecten en processen beheersen

Erik van der Zeeuw, securitymanager, is binnen de directie in meerdere opzichten een aanvulling op Mildo. ‘Als Mildo mooie plannen of nieuwe ideeën heeft, vraag ik altijd: ’’klinkt goed, maar hoe werkt dat nu precies en wat betekent dat in de praktijk?’’ Dat doe ik niet om hem te dwarsbomen. Integendeel. Ons werk is complementair. Ik heb jarenlang als IT-auditor gewerkt bij een groot accountantskantoor. Het verschil tussen mijn huidige baan en mijn baan bij een marktpartij is dat ik nu continu in de gaten houd of het belastinggeld dat we te besteden hebben ook op de juiste manier wordt uitgegeven, bijvoorbeeld door toe te zien op de uitvoering van de grotere ICT-projecten binnen BZK. Ik zie mijn werk dan ook veel meer als beheersen en adviseren dan controleren. Mildo is de verkenner, ik ben de realist in projecten. Op die manier komen we met elkaar ook echt verder.’

‘Ik kijk hoe we kennis kunnen omzetten in een veilige digitale wereld: binnen en buiten BZK’

Erik van der Zeeuw

Digitaal stemmen als experiment

Mildo: ‘Een mooi experiment waar we nu aan werken is digitaal stemmen met de blockchain. In de media wordt hoog opgegeven over deze technologie en er wordt vaak gesteld dat het gebruikt kan worden voor verkiezingen. We onderzoeken of dat inderdaad kan en komen er ook achter waar we tegenaan gaan lopen. Als experiment willen we kijken of we blockchain in kunnen zetten bij de interne OR verkiezingen. We kijken naar de laatste ontwikkelingen en geven een verantwoorde inkijk in de toekomst. We zien de trend met blockchain, waarmee je de onweerlegbaarheid van transacties vastlegt. Je zorgt dus dat transacties veilig, betrouwbaar en transparant plaatsvinden’. Erik: ‘Deze wijze van intern digitaal stemmen is enorm interessant vanuit de innovatiekant. Ik wil daarentegen vooral de beheerskant in kaart brengen: kun je alle relevante wetten en regels ook goed in de nieuwe technologie verwerken. Immers: die wetten en regels zijn er om te zorgen dat onze democratie ook goed functioneert. Wij onderzoeken wat deze nieuwe technologie kan betekenen, welk probleem het oplost, wat keerzijden zijn en of het op een beheerste manier kan worden toegepast.’

Kunstmatige intelligentie

‘In ons werk, maar ook in de maatschappij merk je dat computers steeds meer de denkkracht van mensen gaan overnemen: kunstmatige intelligentie (KI). Dit biedt ook mogelijkheden voor BZK. We produceren namelijk ongelofelijk veel informatie met elkaar. Denk bijvoorbeeld aan de informatie voor burgers op www.rijksoverheid.nl of KOOP, verantwoordelijk voor de officiële publicaties van de Rijksoverheid. KOOP heeft websites, applicaties en standaarden ontwikkeld en in beheer waarmee overheidsinformatie kan worden ingezien, gedeeld en worden hergebruikt. Waar medewerkers en burgers nog steeds tegenaan lopen is dat al die informatie moeilijk doorzoekbaar is. Wij bekijken de mogelijkheden om de toegankelijkheid van de informatie te verbeteren, en wel zodanig dat dit niet afdoet aan de kwaliteit van die informatie. Over het onderwerp kunstmatige intelligentie organiseerde ik een bijeenkomst. Ik nodigde onder andere iemand van IBM uit. IBM ontwierp Deep Blue, de computer die de wereldkampioen schaken heeft verslagen. En Watson, de supercomputer die het beroemde programma Jeopardy won. Het zou mooi zijn als je de informatiepositie van burgers kan versterken met behulp van KI-oplossingen zodat de burger sneller en beter antwoord krijgt op zijn of haar vraag. Met collega’s kijk ik hoe we de eerste stappen kunnen zetten om iets met KI te kunnen doen.

‘Wordt BZK ooit een hightech organisatie?’

Meest interessante ICT-werkgever

Erik: ‘Ons werk hangt dicht tegen beleid en wetgeving aan. Wij maken beleidsmakers enthousiast voor nieuwe ICT-ontwikkelingen. Deze mensen willen zinvolle wetgeving maken die toepasbaar en uitvoerbaar is. Denk bijvoorbeeld aan de wet Gemeenschappelijke Digitale Infrastructuur. Daar vallen mijnoverheid.nl en DigiD onder. Die wet is nu in de maak en daarin worden ook aspecten van informatieveiligheid opgenomen. De beleidsadviseur die daarmee bezig is, wil van mij weten of de wetgeving die wordt opgesteld in de praktijk ook echt bruikbaar is. Ons werk begint dan ook intern, maar heeft enorm veel impact op de buitenwereld. Niet voor niets zie ik de Rijksoverheid, en in het bijzonder BZK, als een van de meest interessante werkgevers voor ICT’ers.’