Achter de schermen van ons ruimtevaartbeleid

‘Ruimtevaart lijkt een ver-van-mijn-bed-show, maar gaat veel verder dan het ontdekken van het heelal. Het beïnvloedt ons dagelijks leven enorm. Zonder satellietdata en  -communicatie zou onze samenleving instorten. Weersvoorspellingen zouden ontbreken, navigatiesystemen onbetrouwbaar zijn en militaire communicatie haperen.’

Upstream en downstream ruimtevaart

‘Nederland loopt voorop in ‘downstream’ ruimtevaart: alles wat te maken heeft met de verwerking en het gebruik van gegevens die verzameld zijn in de ruimte, bijvoorbeeld door satellieten. Ik was zelf enorm verrast dat Nederland ontzettend sterk is in klimaatmonitoring vanuit de ruimte. Je kunt binnenkort zelfs op fabrieksniveau uitstoot van CO2 meten. Revolutionair. Ons land draagt ook bij aan ‘upstream’ ruimtevaart: de ontwikkeling, productie en lancering van ruimtevaartuigen, satellieten en de bijbehorende infrastructuur. Zo bouwden Nederlandse partijen mee aan ruimtetelescoop James Webb en is de klimaatsatelliet Tropomi Nederlands fabricaat. En begin 2024 werd bekend dat er groen licht is voor de realisatie van Nederlandse TANGO-satellieten om de broeikasgasuitstoot van energiecentrales, kolencentrales, vuilnisbelten en fabrieken te meten.’

Ruimtevaartdata slim inzetten

‘EZK coördineert dit soort initiatieven, onder andere omdat het geld dat Nederland investeert in European Space Agency (ESA) grotendeels uit onze begroting komt. Wij maken ruimtevaartbeleid  - van richtlijnen tot regels  - waarmee we stimuleren dat ruimtevaarttechnologie en -data slim ingezet worden. Die data zijn hard nodig voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Bijvoorbeeld voor het in kaart brengen van klimaatschade, het meten van stikstofuitstoot of het waarschuwen voor overstromingsrisico’s. EZK zorgt ervoor dat de juiste partijen gebruik kunnen maken van deze data. Zo onderzoeken we nu hoe inspectiediensten, zoals bouwinspecties of de douane, ruimtevaartdata in hun werk kunnen gebruiken.’ 

Zonnepanelen voor een missie naar Jupiter

‘Om te begrijpen wat de impact van ons ruimtevaartbeleid is en om feeling te houden met de praktijk, ga ik geregeld op werkbezoek. Bijvoorbeeld bij de European Space Agency, Netherlands Space Office, TNO en Airbus. Bij TNO leerde ik over nieuwe technologieën voor het razendsnel versturen van satellietdata naar de aarde via laser. Bij Airbus zag ik hoe zonnepanelen voor NASA’s missie naar Jupiter worden gemaakt. Ook schuif ik vaak aan tafel bij andere ministeries, want ook die houden zich met ruimtevaart bezig. Onder verantwoordelijkheid van EZK hebben we recent de langetermijnruimtevaartagenda gepresenteerd met de visie voor de komende jaren.’

Spannende toekomst

‘De toekomst van ruimtevaart belooft spannend te worden. Hoe gaat Nederland gebruikmaken van nieuwe technieken zoals steeds kleinere satellieten, waardoor er steeds meer de ruimte in kunnen? Met welke partijen werken we samen? Hoe verloopt de financiering? En hoe om te gaan met goedkopere lanceringen (zoals door SpaceX) en verschuivingen op het internationale toneel? Mijn collega’s en ik denken ook na over welke maatregelen nodig zijn om ruimteschroot, zoals uitgevallen satellieten, tegen te gaan. Hoe zorgen we ervoor dat de ruimte straks niet vol zit met afval? Daarover moet nieuw beleid komen, binnen de kaders van de EU-ruimtewetgeving die in de maak is.’

Ruimtetoerisme? 'n Dikke nee

‘Zou ik zelf een ruimtereis maken? Zeker niet. Ruimtetoerisme is een dikke nee voor mij. Ruimtevaart moet helpen om het leven op aarde te verbeteren, het moet niet dienen als speeltuin. Maar een lancering van dichtbij meemaken? Dat blijft wel een jongensdroom.’