Ogen in de loods en het vrachtruim: veiligheid boven alles bij luchtvervoer van gevaarlijke stoffen

Voordat Janny in 2002 aan de slag ging bij de toenmalige Inspectie Verkeer en Waterstaat (de voorloper van de ILT), werkte ze bij een grondafhandelaar op Schiphol met gevaarlijke stoffen. 'Ik was al vaak mensen van de inspectie tegengekomen en wilde iets anders.’

De taak van een grondafhandelaar op Schiphol lijkt op die van de inspectie, zegt Janny. Met als grootste verschil dat je als inspecteur veel meer bevoegdheden hebt. ‘Wij kijken of vracht voorzien is van de juiste documentatie en of de vracht goed geëtiketteerd, gemarkeerd en verpakt is. Maar we mogen ook verpakkingen openen om de inhoud te controleren.’ 

De inspecteurs controleren het vervoer van gevaarlijke stoffen in de luchtvaart zo streng vanwege de enorme risico’s die ermee gepaard gaan. 'Vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg en het spoor kent ook calamiteiten, maar de gevolgen in de lucht zijn vaak een stuk rampzaliger,’ zegt Janny. ‘Een vliegtuig zet je, anders dan een vrachtwagen, niet even langs de kant van de weg.’

Veiligheid en gezondheid

‘Als gevaarlijke stoffen volgens de regelgeving verpakt, gemarkeerd, geëtiketteerd en gedocumenteerd worden, kunnen ze veilig vervoerd worden. Als een gevaarlijke stof niet in een voorgeschreven verpakking zit, of in te grote hoeveelheden, dan bestaat er een kans dat de stof uit de verpakking komt en medewerkers eraan blootgesteld worden. Of het veroorzaakt schade aan materiaal.’  

Als het etiket niet correct is, is er bovendien het risico dat een medewerker de stof niet als een gevaarlijke stof herkent en dus ook niet zo behandelt. Allemaal aspecten die gezondheidsrisico’s kunnen opleveren. Janny is bij zo’n zending bevoegd om een proces verbaal te schrijven voor alle betrokkenen in de vervoersketen.

Etiketten met vlammetjes

Janny voert inspecties en audits uit. Bij de steekproeven let ze op mogelijk verborgen gevaarlijke stoffen. ‘We kijken naar de Global Harmonised System (GHS)-labels. Kleine etiketjes die je ook op wasmiddelen ziet, met een uitroeptekentje of vlammetje. Die kunnen aanleiding zijn om een pakket verder te onderzoeken of het mogelijk om een, voor het vervoer, gevaarlijke stof gaat.’ Op bepaalde dagen heeft ze calamiteitendienst. Er komen meldingen binnen en als een melding urgent genoeg is, gaan Janny en haar collega’s naar de afhandelaar in de vrachtloods. Daar voeren ze ter plekke een inspectie uit. 

Boordcontroles zijn een ander belangrijk onderdeel van haar werk. Dat zijn controles van een vracht die klaarstaat om geladen te worden. Ze controleert of alles goed vaststaat, of het zichtbaar is dat er gevaarlijke stoffen in zitten en of alle documentatie in orde is.

In de luchtvaart moet elk bedrijf dat een handeling verricht die te maken heeft met luchtvervoer van gevaarlijke stoffen een erkenning hebben. ‘We houden toezicht op de hele keten: van de zender tot de luchtvrachtagent en van de grondafhandelaar tot de luchtvaartmaatschappij. We zien welke bedrijven veel fouten maken, daar zetten we dan op in. Toen ik met dit werk begon deden we af en toe een bedrijfsinspectie, nu voeren we echt audits uit.’

Powerbanks? Niet in het ruim

Een nieuw aandachtspunt is het vervoer van gevaarlijke stoffen in het passagiersvervoer. Onlangs is daar onderzoek naar gedaan, 1 van de aanleidingen was de alom aanwezige lithiumbatterij. ‘Lithiumbatterijen, dat is best een ding. Ze zitten overal in: van telefoons, tablets en laptops tot rolstoelen en attachékoffers. Elke passagier heeft wel zoiets bij zich.’ 

Lithiumbatterijen kunnen spontaan ontbranden en dat is een risico. Hoe ga je als inspectie met de groeiende aanwezigheid van deze batterijen om? Volgens Janny moeten passagiers zich vooral meer bewust worden van de risico’s: ‘Je mag gewoon lithiumbatterijen meenemen in het vliegtuig. Maar losse batterijen zoals powerbanks, díe mogen absoluut niet in de ruimbagage, omdat ze in brand kunnen vliegen. Daarom moeten medewerkers van de check-in er actief naar vragen. In de cabine kun je er tenminste nog bij als er iets misgaat.’

‘We zorgen voor een groter veiligheidsbewustzijn bij bedrijven, en zo voor minder fouten in de keten van het vervoer van gevaarlijke stoffen door de lucht. We leveren als inspecteurs op veel gebieden écht een bijdrage aan veiligheid’

Blij met de overstap

Janny is heel blij dat ze de overstap maakte van grondafhandelaar naar de inspectie: ‘Het leukst aan mijn werk? De variëteit. We doen inspecties, audits en bedrijfscontroles met als doel om het aantal fouten en stagnaties in de keten te voorkomen en de bedrijfsvoering te verbeteren. We hebben te maken met mensen op de werkvloer en soms zitten we bij hoger management en directie aan tafel om te praten over zaken die niet helemaal goed lopen. We zorgen hiermee voor een groter veiligheidsbewustzijn bij de bedrijven, en zo voor minder fouten in de keten van het vervoer van gevaarlijke stoffen door de lucht. We leveren als inspecteurs op veel gebieden écht een bijdrage aan veiligheid.’