Nederland is een knooppunt van belangrijke transportroutes, en daarmee een belangrijke draaischijf voor het internationale vervoer van gevaarlijke stoffen. Waar deze stoffen worden vervoerd, overgeladen, gemengd en bewerkt, ontstaan risico’s. Inspecteurs houden door middel van onaangekondigde inspecties de sector veilig én aan de wet. Senior inspecteur Wim van de Coevering werkt al meer dan 35 jaar bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De laatste jaren inspecteert hij het wegvervoer bij de afdeling Toezicht Risicovolle Stoffen. ‘Via de weg houden we toezicht op zo’n 3.000 verschillende gevaarlijke stoffen.’
Transport over de weg: walhalla voor inspecteur gevaarlijke stoffen
Elke dag bijleren
Wim werkte bij de Haagse politie waar hij ook al fraude bestreed, samen met de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD). Hij stapte in 1989 over naar de voorloper van de ILT omdat hij zich wilde doorontwikkelen. De sector is sindsdien enorm gegroeid. ‘Ik leer nog elke dag bij.’
Internationale wetten en regels
De wetten en regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen staan internationaal vast. Dat zie je terug in de Nederlandse wetgeving: die is gebaseerd op de Europese Overeenkomst en aangevuld met nationale bijzonderheden. ‘Elk land is anders. Wij hebben in Nederland veel tunnels en water en we zijn dichtbevolkt. Op andere plekken hebben ze te maken met bergen of ijzel in de winter. Maar 99 procent komt overeen.’
‘Gevaarlijke stoffen zijn in principe niet gevaarlijk’
Volgens Wim zijn gevaarlijke stoffen in principe niet gevaarlijk, mits ze veilig verpakt zijn. Pas als de stoffen onbedoeld vrijkomen, ontstaan er problemen. Daarom zijn er normen en voorschriften. En die moeten worden gehandhaafd. ‘Het gaat 10 jaar goed. Dan is het materiaal verouderd en gebeuren er ongelukken. Dat willen we dus niet.’ Binnen de ILT werken verschillende teams aan toezicht op het vervoer van gevaarlijke stoffen. Sommige focussen zich op het luchtvervoer, andere op de zee- of de binnenvaart. Een deel voert preventieve inspecties uit. Wim zit in het ‘reactieve’ team dat zich richt op het wegvervoer.
De hele transportketen
Omdat Nederland zo’n grote vervoershub is, is er veel toezicht op wat er gebeurt tijdens het laden, lossen, vullen, mengen en bewerken van gevaarlijke stoffen. ‘Het gaat niet alleen om het vervoer van A naar B, maar om de hele transportketen. Want op het moment dat je iets met een stof doet, bijvoorbeeld overpompen van de ene tank naar de andere, ontstaan de grootste risico’s. Zoals het onbedoeld vrijkomen van gevaarlijke stoffen bij lekkages.’
Een ‘belet’ van het vervoer
Hoe ziet zo’n inspectie er in de praktijk uit? Wim: '‘s Ochtends stap je met een collega in de dienstauto en ga je de weg op. Je selecteert een voertuig en leidt dat naar een veilige plek. Dan begint ons werk echt. Tijdens de inspectie werken we een lange checklist af. We controleren de papieren van de chauffeur. Het voertuig moet gekeurd zijn. We bekijken de banden en het chassis. En de tank, die mag niet lekken. Een inspectie kan zomaar een uur duren. Alles wat bedacht is om het vervoer veilig te houden, controleren we. En als er iets niet klopt? Dan laat je het vervoer niet verdergaan totdat het probleem is opgelost. Zo’n “belet” leggen we dagelijks meerdere keren op.’
In gesprek met de betrokkenen
Voor de inspecteur begint daarna de andere kant van zijn werk. Als er onvolkomenheden worden geconstateerd, is de chauffeur vaak wel de probleemeigenaar, maar niet de schuldige. De inspecteur gaat in gesprek met degenen die verantwoordelijkheid dragen, zoals de vuller van de tank en de exploitant van de tankcontainer. ‘We houden natuurlijk bij wie de regels overtreedt. Een veelpleger kan een proces-verbaal verwachten.’
De hele keten onderzoeken
Een gemiddelde werkweek bestaat voor de helft uit werk langs de weg; het controleren van vrachtwagens. De andere helft besteedt de inspecteur aan het opstellen van een rapportage en het leggen van contact met de verantwoordelijken. Wim: ‘Je onderzoekt de hele keten. Als je partijen tegenkomt die zich vaker niet aan de wet- en regelgeving houden, kan in het uiterste geval een last onder dwangsom worden opgelegd.’
De weg is het walhalla
Nederland is weliswaar klein, maar tegelijk een superdynamische omgeving omdat hier zo veel vervoersstromen samenkomen. Volgens Wim is 'de weg' voor inspecteurs daarom een walhalla. ‘Op het spoor heb je maar een paar vervoerders. In de lucht mag je maar een beperkt aantal verschillende gevaarlijke stoffen vervoeren. De weg is volledig vrij. Je hebt altijd weer vervoerders die vanuit het buitenland besluiten om deze markt te betreden.’
De mooiste functie
Wim staat aan de vooravond van zijn pensioen. Wat wil hij nieuwe ILT'ers meegeven? ‘Doe het vooral samen. Blijf overleggen met elkaar. Weet dat je fouten mag maken. Zonder vallen kun je niet opstaan. Blijf jezelf ontwikkelen, blijf nieuwsgierig en durf ook nee te zeggen. Verander eens van werkveld; dat geeft een breder inzicht. En geniet van de mooiste functie binnen de Rijksoverheid.’