Belang van natuur borgen in beleid

Minder variatie

Een zo’n sector is de landbouwsector. Bas: ‘In de afgelopen 50 jaar zijn we ons voedsel op een geïndustrialiseerde manier gaan produceren. De natuur op het platteland is daardoor steeds verder gemarginaliseerd. Er is minder variatie in gewassen en dieren. In weilanden is geen ruimte meer voor kruiden waar insecten en vogels op af komen. En als iets slecht is voor de natuur is het wel een gebrek aan variatie, ofwel biodiversiteit.’

Diensten van de natuur

Vroeger werkte de boer juist samen met de natuur, zegt Bas. ‘Maar in de loop der jaren is hij steeds meer gedwongen tot schaalvergroting en intensivering.’ Samenwerken met de natuur heeft voordelen, maar die ervaren de boeren nu niet meer vanzelfsprekend. Bas: ‘Natuurlijke bodemvruchtbaarheid zorgt ervoor dat je geen kunstmest nodig hebt. Als de bodem goed is, voert die in natte tijden overtollig water af en kan die in droge tijden juist water leveren. Als de biodiversiteit op orde is, heb je steeds minder bestrijdingsmiddelen nodig. Er zijn dan genoeg dieren om plaaginsecten te verjagen of op te eten. Deze diensten van de natuur zijn steeds minder bekend.’

Koplopers

Het team van Bas geeft inzicht in wat de landbouwsector aan natuur ‘kan hebben’ en hoe afhankelijk de sector is van wat de natuur levert. Daarvoor werkt het samen met onder meer kennisinstellingen, boerenorganisaties en natuurorganisaties. Bas: ‘Wij laten zien dat je de natuur weer kunt inschakelen. Door kruiden in je grasland te gebruiken, wat heel goed is voor de bodem, de gezondheid van de koeien en natuurlijk voor insecten en vogels. Of door natuurlijke ziekte- en plaagwering.’ Om de boodschap over te brengen, zet Bas’ team koplopers in die een goed voorbeeld geven. ‘Een boer neemt nu eenmaal meer aan van een andere boer dan van een ambtenaar uit Den Haag.’

‘Ik werk aan een natuurinclusieve samenleving’

Bas Volkers

Gestapelde beloning

En LNV ondersteunt allerlei initiatieven in het land om natuurinclusieve landbouw te bevorderen. Bas: ‘We hebben een green deal gesloten met het onderwijs. Alle groene opleidingen, van vmbo tot universitair, besteden nu aandacht aan natuurinclusieve landbouw in hun curricula.’ Ook ondersteunt LNV een pilot van ‘LandvanWaarde’. Bas: ‘De kern is het idee van gestapelde beloningen. De beloning voor de boer komt dan niet alleen uit het product. Als de bank minder rente rekent, de zuivelverwerker een paar cent meer per liter geeft en de verpachter een korting geeft op de pachtprijs van grond draagt iedereen bij aan de investering van de boer in natuurinclusief werken.’

Biodiversiteit meten

Met de transitie in de landbouwsector is het team van Bas nu 4 jaar bezig. ‘Er is een gesprek met de boeren op gang gekomen. Eerst zeiden ze: waarom zou ik natuurinclusief werken? Nu is het: hoe moet ik dan natuurinclusief werken? De boeren die hun bedrijfsvoering hebben veranderd zeggen stuk voor stuk dat ze hun werk leuker vinden.’ Bas’ team werkt nu met onder andere de universiteit van Wageningen aan de ontwikkeling van een monitoringssysteem. Bas: ‘Het is belangrijk dat we een verbetering van biodiversiteit in het agrarisch gebied goed kunnen meten.’

Geld en grond

‘Veel sectoren zijn afhankelijk van de natuur, bijvoorbeeld de financiële sector. Voor deze sector brengt het verlies van biodiversiteit waarschijnlijk een financieel risico met zich mee. Als de biodiversiteit verslechtert, kan de aarde kritieke grondstoffen niet meer leveren. En banken investeren in bedrijven die geld verdienen met die grondstoffen. Wij werken samen met De Nederlandsche Bank in een werkgroep om de inzicht te krijgen in de relaties tussen investeringen en biodiversiteitsverlies. Waar raakt hun portfolio de grond?’ Bas’ team geeft sectoren inzicht in hun afhankelijkheid. ‘En in maatregelen om de natuur meer ruimte te geven. Want als een sector inzicht heeft in het belang en de waarde van de natuur, kan die andere keuzes maken en op een andere manier gaan handelen.’