Op de 3e woensdag van mei komt er nóg een koffertje de Tweede Kamer in en presenteert het kabinet het Rijksjaarverslag en het Financieel Jaarverslag Rijk. Op deze bijzondere dag kijken politici en rijksambtenaren terug om te zien of het kabinet het geld uit de Rijksbegroting op Prinsjesdag daadwerkelijk goed heeft besteed. Het ministerie van Financiën, Auditdienst Rijk (ADR) en de Algemene Rekenkamer werken hiervoor nauw samen.
Verantwoordingsdag: het slotstuk van de begrotingscyclus
Het 'andere' koffertje
Verantwoordingsdag is het slotstuk van een begrotingscyclus van 1,5 jaar. Op Prinsjesdag in september presenteert de minister van Financiën de Rijksbegroting. In april, een half jaar later, verschijnt de Voorjaarsnota, met bijstellingen, en weer een halfjaar later komt de Najaarsnota. In mei, 1,5 jaar later, is het Verantwoordingsdag en presenteren de ministers van Financiën en Algemene Zaken ‘het andere koffertje’ aan de Tweede Kamer. Met daarin het Rijksjaarverslag en het Financieel Jaarverslag Rijk (FJR). Hierin kan iedereen lezen waar het geld aan is uitgegeven, en wat het effect is geweest van de kabinetsmaatregelen.
Jaarrekeningen langs meetlat
Het verantwoordingstraject is een samenspel van vele partijen. De ministeries en een groot aantal andere rijksorganisaties maken elk hun eigen jaarrekening, en stemmen deze met Financiën af. Daarnaast is er ook een overkoepelende Rijksrekening. Om te zorgen dat alle informatie gebaseerd is op correcte cijfers, legt de Auditdienst Rijk (ADR) de jaarrekeningen van de ministeries en rijksorganisaties langs de meetlat.
Controleren namens belastingbetaler
De Algemene Rekenkamer kijkt net als de ADR naar de verantwoording, maar koppelt de cijfers ook aan beleid. De Rekenkamer controleert of het Rijk geld uitgeeft en beleid uitvoert zoals de bedoeling was en rapporteert daarover aan de Tweede Kamer. Anders dan bij een bedrijf, waar je cijfers controleert zodat er vervolgens aan de aandeelhouder kan worden uitgekeerd, controleert de Rekenkamer namens ‘de belastingbetaler’.
Debatteren
Het werk rond Verantwoordingsdag is na deze dag nog niet voorbij. Een week later vindt namelijk het Verantwoordingsdebat plaats, de tegenhanger van de Algemene Beschouwingen. Dan ondervraagt de Kamer de ministers van Financiën en van Algemene Zaken over het Financieel Jaarverslag Rijk. De minister van Financiën kan dan al wat doorkijkjes geven naar de toekomst, maar het kan er evengoed verhit aan toe gaan.
Hectiek houdt aan
En achter de schermen zitten financieel specialisten om snel allerlei antwoorden voor de minister te schrijven. Op die dag zit je als ambtenaar echt midden in de hectiek van de politiek. Die hectiek houdt nog wel enige dagen aan, want er vinden rond die tijd veel Kamerdebatten plaats over alle jaarverslagen en rapporten. De Rekenkamer is bij die debatten aanwezig. Ook brieft de Rekenkamer in de weken na Verantwoordingsdag de ministeries, om bijvoorbeeld toelichting te geven op de rapporten.
Verantwoordingsdag: hoe zit het ook alweer?
1 00:00:00,567 --> 00:00:02,369 Deze koffer ken je vast wel. 2 00:00:02,369 --> 00:00:04,804 Die speelt een hoofdrol tijdens Prinsjesdag. 3 00:00:04,871 --> 00:00:06,873 Maar heb je zijn broertje weleens gezien? 4 00:00:06,940 --> 00:00:11,044 Die staat centraal tijdens Verantwoordingsdag en over die dag praat ik je even bij. 5 00:00:11,211 --> 00:00:15,181 Verantwoordingsdag vindt elk jaar plaats op de derde woensdag van mei. 6 00:00:15,281 --> 00:00:17,884 Op die dag blikken we terug op het voorgaande jaar. 7 00:00:18,018 --> 00:00:20,987 Dan laat het kabinet weten hoe dat jaar financieel is gegaan. 8 00:00:21,287 --> 00:00:24,257 Het kabinet legt uit hoeveel belasting we met z’n allen hebben betaald 9 00:00:24,357 --> 00:00:25,959 en waar dat aan is besteed. 10 00:00:26,192 --> 00:00:29,162 En wat die belastingen Nederland hebben opgeleverd. 11 00:00:29,729 --> 00:00:32,165 Elk ministerie schrijft dat op in een jaarverslag. 12 00:00:32,332 --> 00:00:35,135 Daarnaast is er nog het Financieel Jaarverslag van het Rijk, 13 00:00:35,201 --> 00:00:38,171 waarin precies staat hoe het met de Nederlandse schatkist gaat. 14 00:00:38,505 --> 00:00:41,474 Hoeveel geld was vorig jaar over? Of was er juist een tekort? 15 00:00:41,808 --> 00:00:44,778 En hoe hoog is de staatsschuld vorig jaar geworden? 16 00:00:45,211 --> 00:00:48,181 Dat wordt allemaal duidelijk op Verantwoordingsdag. 17 00:00:48,782 --> 00:00:54,087 Op deze dag neemt de minister van Financiën in dit koffertje al deze jaarverslagen mee naar de Tweede Kamer, 18 00:00:54,187 --> 00:00:57,791 waar hij ze namens het hele kabinet aanbiedt aan de Kamerleden. 19 00:00:58,091 --> 00:01:00,760 Eigenlijk dus een beetje hetzelfde als Prinsjesdag, 20 00:01:00,827 --> 00:01:03,797 waarop de minister van Financiën ook naar de Tweede Kamer gaat, 21 00:01:03,897 --> 00:01:06,132 maar dan met het beroemde koffertje. 22 00:01:06,232 --> 00:01:10,203 Op Prinsjesdag gaat het over de plannen en de uitgaven voor het volgend jaar. 23 00:01:10,837 --> 00:01:15,375 Is de Kamer het met die plannen eens? Dan voert het kabinet ze gedurende het jaar uit. 24 00:01:15,842 --> 00:01:18,812 Het jaar daarop tijdens Verantwoordingsdag blikken we terug 25 00:01:18,945 --> 00:01:21,915 en kijken we wat er is gebeurd met de Prinsjesdagplannen. 26 00:01:22,048 --> 00:01:24,250 En hoeveel geld dat kostte. 27 00:01:24,417 --> 00:01:27,387 De Tweede en de Eerste Kamer bekijken alle jaarverslagen goed. 28 00:01:27,787 --> 00:01:29,289 Maar ze hebben meer leeswerk, 29 00:01:29,289 --> 00:01:33,326 want op Verantwoordingsdag krijgen zij ook de rapporten van de Algemene Rekenkamer. 30 00:01:33,493 --> 00:01:40,066 Die controleert namelijk jaarlijks of het geld zinnig, zuinig en zorgvuldig is uitgegeven. 31 00:01:40,266 --> 00:01:44,337 De Tweede en Eerste Kamer stellen vragen over al die documenten. 32 00:01:44,571 --> 00:01:48,675 Zijn zij daarna akkoord? Dan kan het jaar echt worden afgesloten. 33 00:01:49,042 --> 00:01:50,877 Zo’n terugblik is belangrijk, 34 00:01:50,977 --> 00:01:54,948 want pas dan weten we of het belastinggeld op de juiste plek terecht is gekomen. 35 00:01:55,148 --> 00:01:59,119 Zo gaan we zorgvuldig om met het geld van alle Nederlanders.