De techniek achter het Rijksvastgoed

Blijft een lekker fietsje dit. Goedemorgen, beveiliging. Goedemorgen, ik kom voor het Kantoor Vol Afval. Nou welkom, bedankt. Dank u. Hé, goed dat je kijkt naar inmiddels de derde aflevering van De techniek achter het Rijksvastgoed. Net als de militaire academie en de monumentale gevangenis waar ik eerder ben geweest. Ook dit keer weer een beetje dat historische gevoel. Ik fiets hier namelijk over voormalig Vliegkamp Valkenburg, jarenlang de thuisbasis van vliegtuigen en helikopters van onze marine. Vanaf deze plek vertrokken tijdens de Koude Oorlog verkenningsvliegtuigen richting de Noordzee om die af te speuren op zoek naar vijandelijke onderzeeërs. En daarvoor was dit het centrum voor hulpverlening vanuit de lucht, zoals bijvoorbeeld tijdens de watersnoodramp. Maar ja, dat is de geschiedenis. In deze aflevering gaat het over de toekomst. En dat is de toekomst van hoe wij duurzamer kunnen gaan bouwen en renoveren. Op deze bijzondere locatie heeft het RVB namelijk verschillende innovaties die zij testen, ook op het gebied van energie. Zoals bijvoorbeeld een nieuwe windturbine, groene daken. Maar daar kom ik niet voor. Ik kom voor iets anders speciaals, namelijk het Kantoor Vol Afval. Ik moet met Jille zijn, die zit hier binnen. Die kan mij daar alles over vertellen. Hé Jille! Hé. Wat een onwijs tof terrein! Wat gebeurt hier allemaal? Het Rijksvastgoedbedrijf beheert dit enorme terrein en ook de gebouwen die hier op staan. En we dragen daarnaast ook bij aan de ontwikkeling van een mooie grote woonlocatie voor 6500 woningen. Maar wat er vooral vandaag hier ook gebeurt is dat het onderdeel is van een testomgeving. En wat wordt hier allemaal getest? Ja, van alles. Dus een groen dak op wol tot aan energie toepassingen. Maar ook wat we nu ook testen in het Kantoor Vol Afval heeft meer te maken met het circulaire bouwen. Je zegt het al, het Kantoor Vol Afval. Daarvoor ben ik natuurlijk hier. Gekke naam, afval. Wat houdt dat nou precies in? Het is een naam die we met opzet hebben gekozen. Want wat we hier willen, het is een leerproject. We willen weten hoe ver we kunnen komen met dat hergebruik van bouwmaterialen. Die materialen, die worden vandaag nog vaak als afval gezien. Het is een lastig onderdeel van het circulaire bouwen en dat willen we hier testen. Hoe ver kunnen we komen? Waar ligt de grens? En kunnen we wellicht die grens ook verleggen? Ja, ik ben toch wel benieuwd hoe dat dan in zijn werk gaat. Hoe zet je hergebruikte bouwmaterialen opnieuw in? Vanuit onze rol als opdrachtgever in de bouw hebben we invloed op de manier waarop we de vraag stellen. En we zoeken een intrinsiek gemotiveerde opdrachtnemer die het wil doen, die ook blijft zoeken naar kansen tijdens de uitvoering van het project. Maar wat vooral interessant is om te zien is dat we hier nu inmiddels in de realisatie zitten en dat we een ontwerp hebben waar het hergebruik van afdruipt. Nou inmiddels hebben we installaties, binnenwanden, plafonds uit een donorgebouw in Amsterdam gevonden. Donorgebouw, oké? We hebben hout eigenlijk hier uit een opslag opnieuw ingezet. Maar we hebben bijvoorbeeld ook staal uit een ander RVB project, constructiestaal hier naartoe weten te brengen en dat dat ook eigenlijk een nieuw leven krijgt. Zo komen al die materialen eigenlijk samen hier. Ik ben ontzettend benieuwd, ik wil heel graag kijken. Het is een bouwplaats dus daarom heb ik voor jou een bouwhelm. En een hesje, veiligheidshesje en ook veiligheidsschoenen. Belangrijk. Hoop dat dat je maat is. Zo ziet het er wel uit. Het komt goed, ik ga die kant op. Hé Elke! Hey. Kijk het Kantoor Vol Afval. Jij bent duurzaamheidsadviseur bij de RVB en dan moet dit voor jou echt een geweldig project zijn. Klopt inderdaad. Vooral toen ik er bij betrokken werd toen was ik nog bouwkundig adviseur. Oké, ik ben heel erg benieuwd. Ik denk dat jij mij dan heel goed kan laten zien wat het allemaal inhoudt. Laten we naar binnen gaan. Daar zijn we dan. Ja, ik had misschien allemaal afval verwacht, maar het lijkt op een gewone bouwplaats. Daar lijkt het ook op, maar dat is het stiekem niet. Dit was een bakstenen muur, die stond hier al in het gebouw en je kan daar zelfs nog een stukje zien waar die stond. En daar hebben we nieuwe blokken van gezaagd en een nieuwe wand van gemaakt. Al die vierkanten, die stonden eigenlijk hier. Ja, dat was een andere wand. Wat hopen jullie met dit project te bereiken? Wij zijn met dit project bezig om dit oude gebouw weer om te zetten naar een nieuw kantoorpand, die helemaal voldoet aan de huidige eisen. En dat proberen wij vooral te doen door al het materiaal wat er al is, om dat her te gebruiken. Klinkt echt als een ongelooflijke uitdaging waar je ook echt heel creatief moet nadenken en creatief moet zijn. Zeker, ja. Ja, vooral voor de architecten is het ook heel moeilijk. Je kan niet zomaar iets verzinnen. Je moet het doen met de materialen die er zijn. Hoe kijk jij daar naar? Hoe kijk jij naar zo een muur? Ja, ik vind het heel tof, ik word hier heel blij van. Als je gewoon kan zien van dit is een oud kantoor, maar toch nieuw. Je kan er heel ver in gaan. Ja, want eigenlijk kun je alles hergebruiken. Maar je moet wel zorgen dat het nog aan de huidige eisen voldoet. Dat is altijd wel een lastige. Heel uitdagend. Heb je nog meer voorbeelden? Ja zeker! Elke, de leidingen lijken wel nieuw, dus er zijn grenzen aan circulair bouwen. Dat klopt inderdaad, we kunnen niet alles hergebruiken. Dus deze leidingen zijn inderdaad nieuw en het is soms ook een kwestie van smaak. Want ik heb daar wel eens discussies over, wil je kleurverschil zien? Ik heb zoiets van, ja maakt toch niet uit als die wat vergeeld zijn. En als dan jou ligt dan mag je het wel zien? Van mij wel, ik vind het juist mooi als je ziet wat het eerst is geweest of dat er iets gebeurd is, dat je een beetje de littekens van het gebouw ziet. Vind ik juist heel mooi. Dat het verhaal in stand blijft. Maar het kan ook hergebruikt, terwijl het er als nieuw uitziet. Dan wil ik je nog iets laten zien, maar dat is aan die kant buiten de beglazing. Die gaan we namelijk ook hergebruiken, dat doen we niet hier. We zagen hier het glas eruit en dan gaat het naar een glasfabriek daar waarderen we hem op. Dus daar zorgen we dat het een hogere isolatiewaarde krijgt. Maar hoe dat allemaal in zijn werk gaat, dat zou je in een fabriek moeten bekijken. Daar zijn toevallig mijn collega laatst geweest om te kijken hoe dat allemaal in zijn werk gaat. Leuk, deze is nog uit het oude gebouw waar hij vandaan komt. Grappig. Dit is de toekomst. Ik vind het echt heel inspirerend om te zien hoe je op creatieve wijze al die materialen opnieuw kunt gebruiken. Echt te gek! Ik ben wel heel erg benieuwd naar het eindresultaat. Voldoet het straks aan het bouwbesluit, ISO normen? En als hier straks mensen komen te werken vinden ze dat dan prettig in een tweedehands gebouw? Dat is een hele terechte vraag en ook precies wat we onderzoeken in dit project. Wat is een kantooromgeving van vandaag, met al die gebruikte materialen? En in wat voor staat komen ze binnen? Van elders of hier uit de oogst in dat gebouw? En wat vinden we daarvan? Wat vinden we acceptabel? En wat is schaalbaar naar al die andere projecten in de portefeuille? Dat is dus onderzoek wat jullie nu doen, en wat zijn de bevindingen? Een belangrijke bevinding is dat iedereen die betrokken is bij dit project enthousiast is door hier te werken. Maar het valt ook op dat dat gewoon kan. We zien dat bijvoorbeeld bij de glasfabriek, waar we zijn geweest. Een voorbeeld van een circulair product dat al wordt gemaakt door de markt en die we hier toepassen. Maar ook bijvoorbeeld een collega die me attendeerde op een vracht staal dat vrijkwam vanuit een ander RVB project. Dat gaat met een belletje, “we hebben nog wat”. Ja, dat hebben we hier naartoe gebracht en na een keuring gaat dat gebruikt worden als ombouw voor de luchtbehandelingskast hier boven op het dak. Oké ja. En die luchtbehandelingskast, die komt weer uit het donorgebouw van ABN AMRO. Dit is de uitvoerder? Klopt ja. Peter. Alles goed? Ja zeker. Ja, wat een bijzonder project. Ja zeker. Hoe is het voor een aannemer om aan te pakken? Ja, het is heel anders, allemaal tweedehands. Maar als het staat lijkt het weer nieuw. De materialen die komen allemaal uit donorgebouwen, er komen wanden uit het ABN AMRO gebouw uit Amsterdam. Die klimaat plafonds komen uit het ABN Amro gebouw. We hebben beplating, dat komt uit het Conservatorium in Den Haag, gipsplaten uit een ziekenhuis. Het komt overal vandaan maar dat vraagt om een heel andere manier van denken en werken. Je werkt ook met andere partijen partijen die zeg maar het sloopwerk doen en daar heb ik contact mee. Ik geef de maten door en hun zagen het voor ons. Dus het is eigenlijk heel anders dan dat je naar een leverancier gaat die het nieuw hierheen brengt. En dat vind ik fantastisch om te doen. Heel veel creativiteit wordt er van je gevraagd, maar loop hier een beetje blij rond? Ik loop hier heel blij rond. Als dit de toekomst wordt dan weet ik zeker dat mijn kinderen en mijn kleinkinderen dadelijk een goede toekomst tegemoet gaan. Er gaat een wereld voor me open als ik zie hoe gebruikte materialen opnieuw worden ingezet. Maar die materialen, die moeten gesorteerd worden. Je moet er veilig zijn, aan allerlei eisen voldoen. En iemand die daar alles over weet is Marc. Hij wacht in deze loods op mij. Hé Marc! Hé Maurice. Jij kunt mij hier van alles laten zien, begrijp ik. Ja dat klopt, hier ligt het staal opgeslagen wat we gaan toepassen in het project KaVA. En het mooie is dat we dit hebben geoogst uit een van onze eigen gebouwen. Veel ligt er nu al een tijdje te wachten op de visuele test. En dan gaan we het toepassen. Nou ben jij constructeur, wat doe je dan precies? Nou met name als het gaat om bestaande constructies, waar we hier mee te maken hebben. Dan is het belangrijk dat je die constructie goed in beeld brengt. Dat doen we niet zelf, maar dat laten we doen en dan controleer ik dat. Want als je dit inzet dan moet het natuurlijk wel voldoen aan allerlei eisen en regelgeving. Klopt ja en het leuke ook is dat wij vanuit het RVB ook aan tafel zitten bij norm commissies. Ook voor wat betreft nieuwe regelgeving. Bijvoorbeeld bij de NTA voor hergebruik van staal. En dat is hartstikke fijn, want dat voegt ook heel wat toe aan het vakgebied. Is dit voor jou echt iets compleet anders? Werken met bestaande materialen? Nou kijk, in een ontwerpfase moet je het wel gewoon doen met het materiaal wat je hebt dan. Het is niet zo dat je met een blanco sheet begint. Dus dat vergt wel wat meer inzet en creativiteit vanuit het ontwerp. Als je naar de toekomst kijkt, denk je dan dat dit potentie heeft om het echt groots in te zetten? Ja, ik denk dat dat wel wel zal moeten. En dat is ook het mooie van dit project dat we het hier ook in de praktijk toepassen van theorie naar praktijk brengen en dan hopelijk kunnen we het snel gaan verschalen naar meer gebouwen en projecten. Dit is echt een andere manier van bouwen hé? Klopt. Ik denk dat hierdoor de bouw echt verandert je voert andere gesprekken, het vraagt andere skills. Dat betekent ook iets voor de technici bij het RVB de manier waarop we toetsen. Soms is het meer loslaten, soms juist meer doorvragen. Dus zeker! Dit gaat veel veranderen. Als dit lukt, dan kan je mogelijk echt een verschil maken. Voel je dat ook zo? Dat voel ik zeker zo. Deze manier van bouwen, deze manier van samenwerken. Dat gaat het verschil zeker maken. Nou, zet hem op! Succes met de laatste loodjes en ik kom nog keer kijken als af is. Is goed, afgesproken. Doei! Wil je nou meer weten over dit bijzondere project? Of welke plannen het Rijksvastgoedbedrijf nog meer heeft rondom circulair bouwen? Vergeet dan niet om ook onze podcast te beluisteren. Tot de volgende aflevering!

Welkom bij alweer de tweede aflevering van 'De techniek achter het Rijksvastgoed'. Dit keer heel wat anders dan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. We gaan namelijk op bezoek bij een gevangenis in Drenthe. In Veenhuizen om precies te zijn. Deze plek is vooral bekend vanwege zijn geschiedenis als voormalige strafkolonie. Maar nu is dit monument dus een gevangenis en die gaat compleet gerenoveerd worden. Ik ga kijken hoe de technische experts van het Rijksvastgoedbedrijf die uitdaging aangaan. Het Rijksvastgoedbedrijf, RVB in het kort, heeft heel veel bijzonder vastgoed. Van militaire vliegvelden tot kazernes en van rechtbanken tot gevangenissen. En onder de gevangenissen is Veenhuizen een heel bijzondere. Goeie dag. Ik heb een afspraak met Stienus. Echt wel even 'next level'. Zeker als je kijkt naar hoe je zo'n gigantisch project aanpakt. En ook als je kijkt naar waar het technisch allemaal aan moet voldoen. Veiligheid heeft bij een gevangenis natuurlijk hoge prioriteit, maar ik ga vandaag ook in gesprek met een technisch manager, een expert bouwfysica, en een duurzaamheidsadviseur om te kijken wat voor rol zij spelen bij de komende renovatie. Stienus. Ha Maurice, hartelijk welkom bij PI Veenhuizen. Dankjewel. Fijn dat je me rond wil leiden door deze bijzondere omgeving. Ja. Je bent technisch manager bij het RVB. Ja klopt. Wat houdt dat in? Als technisch manager ben je eindverantwoordelijk voor de technische en de architectonische kwaliteit van het geheel. En werk je dan alleen? Nee, ik werk niet alleen. Dat doe ik gelukkig niet alleen, kun je ook niet alleen doen. Daarvoor heb ik een heel team met experts om me heen. Bijvoorbeeld een brandveiligheidsexpert, duurzaamheidsexpert, comfortexpert. Heel veel expertise komt er bij kijken om dit op een goede manier te begeleiden. Zullen we kijken naar wat er te wachten staat? Ja, heel graag. Pas op dat je je hoofd niet stoot. Oja. Goed dat je het zegt. Deze trap willen we ook graag behouden, maar het is wel een dilemma wat je net zag met je hoofd stoten, die hoogte klopt niet meer. Voor de huidige eisen moet dat eigenlijk toch wat hoger zijn. Ontzettend bijzonder gebouw. Wat maakt PI Veenhuizen nou zo uniek? Wat het uniek maakt is dat het een monument is. En er zit gewoon een operationele gevangenis in. Dan denk ik: Waarom renoveren? Wat haal je op de hals? Je kunt hiernaast ook een nieuw gebouw plaatsen en van alle gemakken voorzien, maar renoveren is de beste optie? We hebben heel veel vastgoed in ons bezit en ook monumenten. Het is ook gewoon superbelangrijk dat je monumenten voor de toekomst behoudt. En dat kunnen we op deze manier ook heel mooi doen door het operationeel te houden als gevangenis. Dus daarom is deze renovatie uniek, maar ook belangrijk voor het monument. Behoud van het monument. Ja. Hoeveel cellen zien we hier? Je ziet hier een afdeling en een afdeling is 24 cellen. 24 cellen, oke. En is dit een cel waarbij we even een kijkje kunnen nemen? Ja, hier kunnen we even naar binnen. Zo. Nou, dit is niet heel ruim. Nee. En benauwd zeg. Het is pittig om hier lang te zitten denk ik, maar dit wordt anders? Dit wordt anders. Het wordt groter. Alle techniek gaat er hier uit. Het klimaat wordt ook verbeterd. En als je het hebt over de uitdaging waar zit die uitdaging in voor jou als technisch manager maar ook voor het RVB? Nou, dat zit 'm in de hele renovatie. We zijn nu in een cel voor een gedetineerde. Maar er zijn natuurlijk veel meer mensen. Hier werken mensen, hier komen advocaten hier wordt onderhoud gepleegd door aannemers ook ketenpartners die hier komen. Er zijn heel veel mensen die werken of leven in de gevangenis. En ieder heeft zijn eigen behoeften en die behoeften moeten we doorvertalen naar de nieuwe gevangenis. Iedereen moet in die behoefte voorzien worden. En die werelden moet je allemaal bij elkaar brengen. Nou ben ik hier natuurlijk voor de techniek achter het vastgoed. De techniek gaat behoorlijk ingrijpend zijn in dit gebouw. Alle techniek wat je eigenlijk nu ziet gaat eruit, wordt gestript en komt allemaal de laatste stand van techniek weer terug. Dus zonnepanelen op het dak. Warmtepompen komen erin. Maar als we ook kijken naar: Ja het is een gevangenis zit hier heel veel beveiliging in. Toegangscontrole systeem, camerasystemen zitten erin. Dat is best wel een complexe opgave om dat allemaal samen te brengen. Maar mooi als dat gerealiseerd kan worden natuurlijk. Hier achter is de binnenplaats? Ja, hier is de binnenplaats. De luchtplaats. Dat is veel ruimte. En groen. Heel groen ook, ja. Veel bomen. Ja. En waar kijk jij dan nu naar als je het hebt over de renovatie? Het is sowieso een heel mooi gebouw. Maar we gaan eerst eens technisch kijken. Hoe staat het gebouw erbij? Ik kijk eigenlijk naar tralies ik kijk naar schilderwerk. Ik kijk naar ramen en ik zie heel veel enkel glas. Monumentaal glas, dus enkel glas. Ja, dat is enkel glas. Dat is ook direct een dilemma. Maar we willen natuurlijk graag verduurzamen. Je ziet het ook aan de kozijnen. Er zitten echt hele kleine ruitjes in. Daar moet dus echt dubbel glas in. Maar het is maar de vraag of dat er ook in kan. Daarvoor doen we ook veel onderzoeken hier op locatie. En wat en hoe inventariseer je dan? Wij gaan meerdere zaken inventariseren. We zijn hier ook met drones rond gaan vliegen en hebben de hele buitenkant van het gebouw in kaart gebracht. En dan kan je een gebouw 3D modelleren en dan zie je ook hoe dat gebouw eruit ziet. Maar we gaan meerdere onderzoeken doen ook naar de constructieve elementen. En daar kan een constructeur naar kijken. Maar ook brandveiligheid, beveiliging flora en fauna onderzoek hebben we gedaan. En op die manier gaan we alles inventariseren en dat nemen we mee terug en dan gaan we ook kijken wat de situatie nu is. Maar wat ook belangrijk is hoe moet het worden? En dan kan je dat verschil heel mooi in kaart brengen. Maar eigenlijk is het een beetje het wordt een volledige renovatie. Alles wordt gestript naar casco en wordt van nieuwe installaties voorzien. Hey Başak. Hey Maurice. Jij bent hoofd sectie duurzaamheid en comfort bij het RVB. Dat betekent dat jij op allerlei plekken komt. Bijzondere plekken, waaronder PI Veenhuizen. Hoe is het voor jou om hier te zijn en aan dit soort projecten te werken? PI Veenhuizen is zoals je kunt zien een prachtig rijksmonument. Het is een prachtig gebouw om te kijken hoe je dit kan verduurzamen. Dat geeft natuurlijk best wel wat uitdagingen met zich mee. Je hebt een levensmissie heb ik begrepen en die maak jij waar bij het RVB. Klopt, ik vind het heel belangrijk om de leefomgeving te verduurzamen. Het RVB heeft natuurlijk ontzettend veel vastgoed één van de grootste vastgoed eigenaren van Nederland. En dat is wel de plek om impact te maken en het vastgoed te verduurzamen voor een duurzame leefomgeving. En waar kijk je dan allemaal naar? Als het om duurzaamheid gaat en comfort, is dat heel breed. Het gaat om energie, om circulariteit, natuurinclusief. Kijk maar hier om je heen. Het is ontzettend groen, dat is ook heel erg belangrijk. En klimaatadaptatie en daarnaast ook gezondheid en daar valt comfort onder. En als je nou kijkt naar dit project en je hebt het over energie, een belangrijk thema binnen jouw sectie wat voor label heeft dit gebouw op dit moment? Het label is momenteel niet heel hoog. Dus we dagen hierin de markt uit om het maximum eruit te halen het optimum hier in te zoeken. En ons streven daarin is ook onder andere natuurlijk naast alle ambities die je hebt gasloos. Mooi om te zien dat je binnen het RVB impact kunt maken. Dat je dat gevoel ook echt hebt. Het is heel mooi om met zoveel collega's samen ervoor te gaan en echt die drive te hebben en er voor te willen vechten. Want dat gebeurt niet zomaar. Het Is niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. En dat zorgt ook voor hele interessante gesprekken en daar heb je elkaars steun bij nodig. Heel veel succes. Dank je wel. Iemand die zich bezighoudt met een comfortabel werk en leefklimaat binnen deze PI is Erik. Als bouwfysicus doet hij onderzoek naar de invloed van licht, lucht, geluid, vocht en warmte binnen dit complex. Erik. Hey Maurice. Jij wilde hier met mij afspreken? Ja inderdaad, dit is een bijzondere plek binnen de gevangenis het is namelijk de isoleer afdeling. En hier zien we onder andere een isoleercel. Zo, ga ik naar binnen. Akoestiek, geluid, hou jij je mee bezig? En ik snap dat wel. Ja klopt. Dit is heel hol, het is een heel harde ruimte. We gaan er snel weer uit. Ja, graag. En het komt door de geluidsisolatie daar stellen we hier extreem hoge eisen aan om ervoor te zorgen dat al het geluid dat hier binnen wordt gemaakt de rest van de gevangenis daar geen overlast van heeft en ook de mensen die hier werken dat die daar een comfortabele plek hebben. En tegelijkertijd moet het wel gewoon een prettige cel zijn op gebied van warmte, koude en verse lucht. Ja, dus dat moeten we allemaal in zo’n bijzondere plek proberen samen te brengen. Ja, ik zit ernaar te kijken. Ik denk, hoe kom je hier tot al die eisen? Daar doen we onder andere veel onderzoeken voor. Wat voor onderzoeken? Bijvoorbeeld geluidsmetingen. Maar omdat het ook een oud gebouw is hebben we ook constructief onderzoek bijvoorbeeld aan de kwaliteit van het staal en de oude betonconstructie. En dat verwerken wij allemaal uiteindelijk tot een programma van eisen waarin we al onze technische eisen samenbrengen tot één geheel. En dat is iets waar uiteindelijk dan de markt mee aan de slag gaat in een nieuw ontwerp. Dat is de lucht kooi. Hier komt de gedetineerde uit de isoleercel om toch even wat verse lucht te hebben. Ja, een frisse lucht is aanwezig, maar het is nog steeds niet echt comfortabel. Terwijl, jouw werk om het zo comfortabel mogelijk maken van een gevangenis draait. Ja klopt. Comfort is echt een belangrijk aspect binnen een gevangenis. Om er echt voor te zorgen dat het gewoon prettig, leefbaar en veilig blijft voor zowel de gedetineerde, de werknemer als de bezoekers. Er is een hoop kennis verzameld. Duurzaamheidsambities zijn er. What's next? We zijn nog niet helemaal klaar, Maurice. We moeten nog wat onderzoeken doen. Onder andere in deze ruimte, dit is de recreatiezaal. We gaan hier nog wat gaten in de vloer boren maar ook wat je hierboven ziet in deze constructie worden gaten geboord. Dat is voor constructief onderzoek. Dus naast alle andere disciplines zoals elektrotechniek, ICT, transport techniek bouwtechniek, duurzaamheid en comfort, óók constructie. Dan hebben we het plaatje compleet. Dan gaan we het ook klaarmaken voor de aanbesteding en die informatie nemen we mee in die functionele uitvraag. En dan kunnen we starten met de aanbesteding. Ontzettend bedankt dat ik een kijkje mocht nemen in jouw wereld van de techniek. Ja, graag gedaan! En dat unieke kijkje binnen de gevangenismuur. Ja, absoluut! Heel veel succes! Ja, dank je wel. Het is een mooie uitdaging. Ja, dank je wel. Zo zie je maar dat er voor zo'n uitdagend project mensen nodig zijn die super specialistisch zijn zoals Erik. En experts die naar het grotere plaatje kunnen kijken zoals Stienus en Başak. Ik vind het in ieder geval heel mooi om te zien dat er zoveel energie en aandacht in gestoken wordt om dit bijzondere erfgoed in de toekomst te kunnen blijven gebruiken. Als je nou benieuwd bent of er bij het Rijksvastgoedbedrijf ook vraag is naar jouw talent? Kijk dan even op de website. Daar vind je trouwens ook onze podcast over deze gevangenis waar we meer de diepte in gaan met de technische experts en andere sprekers. Dit was hem voor nu. Tot de volgende keer!

• In deze aflevering van "De techniek achter het Rijksvastgoed" ga ik op bezoek bij de Koninklijke Militaire Academie. De technische experts van het Rijksvastgoedbedrijf kunnen mij alles vertellen over hoe zij dit eeuwenoude kasteel hebben verbouwd en verduurzaamd. En hoe verduurzaam je dit bijzondere monument naar de strenge eisen van deze tijd? Hoe krijg je kilometers aan kabels door die leidingen, oude muur en houten vloeren, naar waar ze nodig zijn? En dan moet je er ook nog voor zorgen dat de techniek van de plannen van twaalf jaar geleden vandaag de dag nog steeds relevant zijn. Hoe? Nout dat ga ik voor je uitzoeken. • Loes! • Hé, Maurice! • Wat een te gekke plek om af te spreken zo op de binnenplaats. • Ja. • Jij bent architect vanuit het RVB en verantwoordelijk voor dit project. Twaalf jaar geleden ben je eraan begonnen, maar ik vraag me af waar begin je dan? • Ja dat is misschien lastig uit te leggen, maar begint eigenlijk als architect gewoon met het in kaart brengen van wat er is. En zeker omdat het zo'n rijksmonument is en een heel bijzonder object omdat het militair is geworden. Dus we hebben met een team gewoon eerst de basis in kaart gebracht. En dat begint dus bij de bouwhistoricus, maar ook de bouwkundige en de werktuigbouwkundige en de elektrotechnicus en de brandveiligheid deskundigen. En als die allemaal de informatie weten aan te reiken, dan kun je met elkaar gewoon deze transitie wel aan. • Oké, als je het hebt over die transitie... Wat kunnen we hier dan zien? Wat is er veranderd? • Nou elke raam is eruit geweest, ze zijn allemaal volledig in kaart gebracht, ook voor de nieuwe generaties, zodat zij weten wat we hebben gedaan. De beglazing is veranderd, het is getrokken beglazing. • Het lijkt alsof dit er al honderden jaren in zit. • Precies! Dat was ook de bedoeling. We hebben samen met de TU Eindhoven een simulatiemodel gemaakt om te kijken; Hoe kunnen we het gebouw toekomstvast restaureren? Dit soort beglazing zit qua isolatiewaarde tussen enkel en dubbel in. Dat bleek voor dit gebouw energetisch de beste oplossing op het gehele jaar gezien. • En wat kunnen we nog meer zien? • Ja, er zijn nieuwe schoorstenen teruggebracht. Want voor de energietransitie wil je natuurlijk ook dat je je warmte weer terughaalt uit je lucht, WTW systeem, dat kennen de meeste mensen ondertussen ook wel. En dat betekent dus dat je mechanische luchttoevoer en -afvoer hebt. En je zult dus met lucht het gebouw in en uit moeten. En wat wij hebben gedaan, we hebben de schoorstenen gebruikt als schachten voor lucht toe- en afvoer. • Dus onder die schoorstenen vind je allerlei techniek. • Klopt, er liggen hele ringleidingen vol techniek op de zolder. • Maar daar zie ik nu helemaal niets van. • Klopt, het was ook de intentie, dat het niet te zien was. • Maar dat kunnen we wel bekijken? • Ja! Absoluut ga mee! • Dan komen we hier bij de zolder aan. Kijk! We staan echt onder de schoorsteen en beneden zou je zeker niet doorhebben dat er hierboven zoveel techniek te vinden is. Hoe hebben jullie dat hier gekregen? • Het is allemaal in kleine onderdeeltjes bovengekomen, allemaal in kleine stukjes, want het mocht ook niet te zwaar en het moet er ook allemaal weer uit kunnen. Dus het moet vervangbaar kunnen zijn. Dus elk onderdeel is weer naar een soort man-formaat gebracht, zodat het er in en uit kan. • En hoe kun je nou twaalf jaar geleden met zo'n energietransitie er tussendoor bedenken: Het is nu nog steeds toekomstbestendig? • Ja, ziet wat er komen gaat. En je weet ooit een keer van het gas af, dus wat we hebben gedaan is gewoon gekeken 'Wat is het best haalbare voor dit pand op langere termijn?' En waarin kunnen we een voorloper zijn? Dat is ook de rol van de overheid, hè. Binnen de maatschappij laten zien dat het kan. • En kun je nu nog verder moderniseren binnen dit pand? • We hebben nu tweederde van het gebouw zo ver en eigenlijk moet de begane grond nog aangesloten worden. • En daar moet je dus rekening mee houden, ook qua aansluitingen? • Ja! Nou, aan die twee kanalen daar, die zijn al aangebracht voor de begane grond. • Mag ik eh… • Ja, ja, die kan er gewoon af. Je moet er niks in verliezen hoor! Want het belandt ergens. • Oh? Dit loopt helemaal naar beneden? • Ja, ja… • Hier kan dan weer toevoer en afvoer worden gerealiseerd. • Ja. • Voor de luchtverversing van de begane grond. • Het is een ontzettend oud monumentaal pand. • Ja. • Allerlei technische snufjes zijn hier terug te vinden. Wat is nou echt hoogstaand voor jou? • Hoogstaand is de watermist installatie. • Ja? Waarom? • Omdat die eigenlijk al voorloopt op het bouwbesluit dat er nu nog niet is. • En waarom was die watermist aansluiting voor dit pand nou de beste optie? • Nou, dat heeft te maken met de maatvoering van de leidingen die noodzakelijk zijn. Maar ook de maatvoering van de wateropslag en het feit dat je daarmee eigenlijk ook het pand kunt behouden mocht er brand ontstaan. • Ben jij trots op dit project? • Trots op het project en vooral ook op het team! • Ja, ik kan me dat wel voorstellen ja. Ik ga op zoek naar Michiel. Dank je wel! • Michiel! • Hoi Maurice! • Hoi! • Jij bent werktuigbouwkundige. • Ja. • Jij hebt dit allemaal ontworpen. Wat maakt dit project voor jou zo uniek? • Het is een heel mooi oud pand met monumentale status. Dat maakt dat je er dingen aan moet aanpassen. Hier zie je de dunne RVS-leidingen, dat zijn de watermist-leidingen, beveiliging voor het gebouw om het brandveilig te houden en te zorgen dat een brand wordt gedoofd. Het werkt enigszins hetzelfde als een sprinklerinstallatie. • Oké, sprinkler ken ik, daar komt echt heel veel water uit? • Ja! Klopt. • En dit is watermist? • Dit is watermist. Dat lijkt er enigszins op, alleen dat nozzeltje verspreidt één waterdruppel tot meer dan 1500 kleine druppels, waardoor niet alleen het vuur snel dooft maar ook de warmte snel wordt opgenomen. • Want je zit natuurlijk met dat gebouw? Dat staat er al, en je moet alles zo aanpassen dat het werkt? • Kijk, honderdvijftig kuub is veel te groot om hier in de kelder of hiernaast te zetten. Deze is vijftien kuub, dat was te doen. • Ja. • Onder andere daardoor is er een watermist installatie hierin gekomen. • Ik zit echt om me heen te kijken, maar er is van alles aangepast. • Er is een schoorsteen bij gekomen op een monumentale plek, dus op de plek waar in 1800 iemand een schoorsteen heeft bedacht, hebben we nu weer een nieuwe schoorsteen neergezet om van de klimaatinstallatie de lucht uit te blazen. • Dus eigenlijk van de buitenkant zie je er helemaal niks van? • Helemaal niks! • Dat is wel heel erg mooi! Zullen we nog even verder kijken? • Zeker! Ik loop met je mee. • Michiel, dan is dit zo'n klimaatkast waar je het over had hè? • Ja, dit is een luchtbehandelingskast. Hiermee zuigen we frisse lucht aan van buiten, die wordt voorverwarmd middels de warmte die uit het gebouw komt. We filteren de lucht, we blazen de lucht in en uiteindelijk wordt die dus verwarmd ingeblazen in de ruimtes. Waardoor dus, kadetten in dit geval, lekker rustig kunnen slapen hier in het gebouw met frisse lucht. • Het ziet er echt uit als een enorme uitdaging om al deze techniek hier in dit gebouw zo te krijgen. Hoe kom je tot zo'n ontwerp? • Dat is een samenwerking met heel veel verschillende disciplines: constructie, bouwkunde, onze monumentale adviseurs. Ik ben verantwoordelijk voor het klimaat. Ik hou rekening met de wensen van de gebruikers, daar hou ik rekening mee. Ik hou rekening met de wensen die wij als RVB hebben, de financiën zijn ook belangrijk, regelgeving, de bouwkundige mogelijkheden die je hebt, dat samen maakt een installatie en ook een project. • Het is aardig gelukt moet ik zeggen. • Ik ga nog even verder rondsnuffelen. Welke kant kan ik het beste op? • Die kant mag je oplopen. • Dank je wel Michiel! • Tot ziens hè! • Hoi! • Rob, toch? • Hé! Maurice! • Ben je daar! • Wat ben je aan het doen? • Nou, ik ben even aan het kijken hoe het aangebracht is in verband met het monument waar we in gewerkt hebben in relatie tot alle armaturen. Daar hoort natuurlijk een heleboel elektronica bij. • Ja? • En accu'tjes voor de noodverlichting. Nou, die konden we niet meer kwijt bovenop de armaturen, maar ook niet in de gewelven, omdat het een historisch kasteel is natuurlijk. • Ja, dat wil je niet zien... • Uiteraard niet. En toen hebben wij in samenspraak met Loes hebben wij deze luiken bedacht. De watermist nozzel. • O ja, ik zie 'm ja. • Want die zitten dus eigenlijk door het hele kasteel heen en dat hebben we telkens in lijnen proberen terug te laten komen, zodat het een heel erg rustig beeld geeft. • Klinkt als een, eh... intensief klusje? • We hebben het enthousiast en betrokken als een compleet bouwteam aangevlogen. En dat moet ook, want alleen kun je hier helemaal niks bewegen. • Rob, wat is er nou nog meer hier aangebracht? Wat niet zo met het blote oog te zien is? • Om te beginnen zijn de armaturen rond de kolommen in samenspraak met onze architect Loes en een lokale lichtarchitect op maat gemaakt, want deze kun je gewoon niet in de winkel kopen. En als je dan heel erg goed kijkt, dan zie je hier aan deze kant zie je een klein groen licht knipperen. • Ja? • Nou, dat is ongeveer een muntstuk van twintig eurocent, zo verschrikkelijk klein, maar daar zit de noodverlichting achter en alle zaken die met die noodverlichting te maken hebben, die zitten dus achter die luiken weggewerkt. • Oké. En wat houdt dat in? Op het moment dat... • Als de stroom uitvalt en de noodverlichting moet aan, dan zorgen die hele kleine lichtjes dat hier een verlichtingsniveau conform bouwbesluit aanwezig is... één á twee lux, om veilig te kunnen vluchten naar de buitenkant. • Hier wil jij ook iets laten zien, denk ik? • Ja, dat klopt inderdaad Maurice. Dit is zo'n typisch vloerluik dat we samen met het team hebben bedacht. Waar eigenlijk alle installaties voor elektro bij elkaar komen. Dit zijn de installaties voor zowel de lasdozen maar ook doorvoeringen. En daar zie je bijvoorbeeld een accupakketje zitten voor de noodverlichting. • Ik zie overal die kabels. Hoeveel meter aan kabels hebben jullie eigenlijk gebruikt? • Tussen de vijftig en zestig kilometer kabel zit hier in. • Echt waar? • Ja, absoluut... en dat is dan een mengelmoes van regelbekabeling, databekabeling, glasvezelbekabeling, BMI-bekabeling, maar ook gewoon de elektrabedrading. Opgeteld zitten we tussen de 50 en 60 kilometer. En daaroverheen hebben we buiten in de infrastructuur ook nog het een en ander aangebracht en dat zit tussen de 2,5 kilometer met elektrakabels, voedingskabels en glasvezelkabels. • Pfffff. • Ja, dat klopt helemaal, Maurice • Zullen we dit netjes terug doen? • Ja, perfect! Uitkijken voor de vingers. • Zo! Daar zie je helemaal niets meer van. • Dan wil ik hier iets laten zien. Deze ruimte is al wel opgeleverd, maar het is nog niet ingericht zoals je ziet. • Ik wil toch iets laten zien tussen het ouderwetse en het nieuwerwetse. Hier heb je gewoon een aantal gordijnen. Da's helemaal niks bijzonders. Wat wij gedaan hebben is die gordijnen, die laten wij 's avonds of juist overdag open of dicht gaan. Dat heeft alles te maken met de warmtewerendeschil. • We hebben speciaal glas hier in gemaakt; monumenten glas. Deze gordijnen die gaan dan 's avonds dicht. Dat is puur voor de isolatie. We hebben hier het warmteplafond in zitten. En we hebben ook natuurlijk de verlichtingsarmaturen die dan KNX en Dali geschakeld zijn, zodat we dat keurig kunnen afstemmen op de wensen van de klant en het gebruik daarvan. • Het is mooi om te zien hoe zo'n historisch pand in zo'n modern jasje terecht is gekomen. • Wij zijn ook echt supertrots dat we dit voor onze klant hebben mogen maken. • Dat is mooi om te horen! • Ja! • Dank je wel, ik heb echt veel gezien vandaag! • Tot zover! Dit unieke inkijkje bij de KMA in Breda. Ja, toch mooi hoe ze zo'n eeuwenoud monumentaal pand hebben weten te verbouwen en te verduurzamen. • Wil je nou meer weten over dit project? Luister dan ook even naar onze podcast! En dan zeg ik voor nu tot volgende keer!