Inkopen vanuit je hart

Iedereen aan het werk, hoe krijgt Nederland dat voor elkaar? Anike: ‘Door meer andersom te denken. Ik hoorde onlangs een hele rake opmerking: we hebben geen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt maar een arbeidsmarkt met afstand tot de mensen. De neiging bestaat om te denken: iemand is anders en dat is minder. Terwijl anders zijn net zoveel toegevoegde waarde kan hebben, alleen op een andere manier. Denk aan meer betrokkenheid, meer begrip voor de situatie van een ander, meer bereidheid om elkaar te helpen. Dat zijn allemaal zaken die de sfeer op het werk sterk positief kunnen beïnvloeden.’

‘We hebben geen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt maar een arbeidsmarkt met afstand tot de mensen’

Je bent een van de mede-initiatiefnemers van proeftuinen die kansen bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, ofwel social return. ‘Inderdaad. De proeftuinen maken deel uit van Maatwerk voor mensen. In de proeftuinen werken overheid en markt samen om mensen aan het werk te helpen. Ik vind het heel mooi om te zien hoe iedereen dit met zoveel liefde en intensiteit doet. Ondanks de hindernissen die er soms zijn. Want social return kan extra werk met zich meebrengen. Maar als het lukt, dan wordt het ook echt een feestje. Dan zie je mensen enthousiast worden, trots zijn. Al is er maar 1 die hiermee aan de slag kan gaan, dan denk ik: dat is toch maar mooi die ene.’

‘Social return kan misschien extra werk met zich meebrengen en dat kan soms weerstand oproepen. Maar als het lukt, dan wordt het ook echt een feestje’

Wat raakt jou persoonlijk bij het thema arbeid? ‘Ik vind het belangrijk dat we allemaal mee kunnen doen. Werk geeft een doel. Dat merk je als je er een tijd uit bent, dan mis je dat. Daarnaast vind ik het jammer dat er in deze maatschappij minder waardering is voor handelend werk, vakmanschap. Dat er zelfs mensen in Nederland onder de armoedegrens leven, dat vind ik echt schokkend. En dat terwijl we elkaar hartstikke hard nodig hebben. Zo kun je ICT-testwerkzaamheden uit laten voeren samen met een sociale organisatie waar mensen met autisme werken. Deze mensen kunnen heel goed werken, mits in een prikkelarme omgeving en met de juiste begeleiding.’

Op wie zijn de proeftuinen gericht? ‘Doelgroepen die wij hebben gedefinieerd zijn bijvoorbeeld herintredende vrouwen, maar ook andere mensen met een lastiger uitgangspositie in het licht van diversiteit. Voorbeelden zijn ook vroegtijdig schoolverlaters en 55-plussers die langdurig werkloos zijn. We willen werken aan een inclusieve samenleving in de breedste zin van het woord.'

Kun je een paar voorbeelden geven? ‘Samen met de directies Emancipatie ben ik betrokken bij een proeftuin met een IT-bedrijf. Doel is om mensen met een lastigere uitgangspositie een stageplaats aan te bieden, om zo talenten met verschillende achtergronden te ontwikkelen. Een ander voorbeeld is een proeftuin voor herintredende vrouwen die weer aan de slag willen gaan en worden opgeleid tot helpdeskmedewerker.’

Waarom wil de Rijksoverheid dit doen? ‘Omdat we hiermee betere producten en diensten inkopen, die bijdragen aan een duurzame, inclusieve samenleving. Door hier in te stappen gaan er vaak balletjes rollen die je van te voren niet had voorzien. Je raakt in gesprek met mensen waardoor je vaak je blikveld verruimt. Er ontstaan weer nieuwe ideeën en daaruit kan bijvoorbeeld weer nieuw beleid voortkomen. Dat samenspel vind ik prachtig. Dat is ook zo leuk aan dit werk.'

Wat maakt inkopen voor de Rijksoverheid anders dan voor andere werkgevers? ‘Over alles wat we doen moet de minister verantwoording kunnen afleggen. Die verwevenheid tussen inkoop, beleid en politiek belang maakt dit werk interessant en soms weleens moeilijk. Want daardoor kan er extra druk op de keten komen te staan terwijl je er liever wat meer de tijd voor had genomen. Daarnaast heb je vaak met projecten te maken die behoorlijk tot de verbeelding spreken. Zo hadden we hier een keer te maken met een inkoopopdracht voor de inhuur van een berger om een VOC-schip uit de Noordzee te halen. Wat daar allemaal bij komt kijken, tot aan het uitpluizen van internationale verdragen...Zoiets maak je toch niet vaak mee.’

Hoe kijk je naar wat er tot nu toe bereikt is? ‘Er gebeurt veel goeds: er is meer samenwerking met de markt en er wordt over en weer meer naar elkaar geluisterd. Inkoop wordt steeds meer gezien als een hefboom om ‘overkoepelend’ rijksbeleid zoals duurzaamheid en inclusiviteit te stimuleren. Maar feit blijft dat er ook nog steeds het beste product, de beste dienst van goede kwaliteit tegen een goede prijs en op de juiste tijd gekocht moet worden. Het blijft de kunst om bij inkopen een goede balans te houden tussen wat onze opdrachtgevers verlangen en de extra doelen op sociaal en groen te stimuleren.’